سکانس های نخست فیلم بلوک 13 (B ـ 13 District) تماشاگر را میخکوب می کند. هنگامی که در سال 2009 این فیلم پلیسی ـ حادثه ای راهی پرده های سینماهای جهان شد و از راه دی وی دی های با کیفیت به خانه های هواداران ایرانی این ژانر راه یافت، بینندگان را با بازیگری روبه رو ساخت که توانایی هایش بیشتر به تکنیک های انیمیشنی می ماند.

در دقایق نخست فیلم، بازیگر سبزه رو، برای رهایی از بند بزهکارانی که در پی او بودند، چنان شگفت آور همچون ماهی قزل آلایی از میان حصارها و پنجره های باریک بدن خود را می لغزاند و از روی دیوارهای چندین ساختمان می پرید که همگان انگشت به دهان می ماندند. او با اندام ژله ای خود چنان آسمانی و معجزه وار از میان ساختمان های بلند و دیوارهای رفیع می گذشت که می پنداشتی، دو بال نامرئی او را یاری می کنند و کارگردان با جلوه های ویژه سینمایی توانسته چنین صحنه هایی را رقم بزند اما نه... این حرکت ها برای «تراسورها» نه غریبه بود نه شگفت آور به شمار می آمد... شاید در اندازه های الگوهایی برای پیشرفت و بهتر شدن در مسیر بدل شدن به یک «پارکورکار» جهان...

فیلم بلوک 13 شاید در چند سال گذشته، نشان دهنده خلاقیت های شگفت آور یک پارکور کار حرفه ای در نقشی سینمایی باشد، اما آنهایی که به تازگی به دنیای تراسورها وارد نشده اند، خوب به یاد دارند که یاماکازی ها در نخستین سال های سده 21 میلادی چه کردند و چگونه یک فلسفه جهانی را به نمایش گذاشتند. فیلم «یاماکازی ـ سامورایی های عصر جدید» در سال 2001 گروه یاماکازی را شهره جهانیان کرد.

حرکت های آزادانه و شگفت آور این تراسورها در فیلم، شگفتی همگان را برانگیخت. همه می پنداشتند اینها فقط می تواند بخشی از جلوه های ویژه و مصنوعی فیلم های تخیلی باشد. یاماکازی ها اما این رویا و تخیل را به واقعیت بدل کرده بودند. اینگونه پارکور از قلمرو خیال و ذهن به دنیای واقعیت پاگذاشت.

 پدیده همه گیر

به کسانی که اصول پارکور را فرا می گیرند «تراسور» می گویند. تراسورها کسانی اند که اصول پارکور را در زندگی خود به کار می بندند و از آن بهره می برند. «دیوید بل» سرباز فرانسوی تبار جنگ ویتنام، بنیانگذار پارکور است: اسطوره تراسورهای امروزی. بل معتقد است که جنبه فیزیکی پارکور، غلبه کردن بر همه موانع پیش رو است. درست مانند اینکه در شرایط اضطراری گیر کرده باشید. پارکور اصیل از نگاه او، صرفاً حرکاتی خالی از روح نیست، بلکه مجموعه ای هدفمند و دارای فلسفه ویژه خویش است.

هدف پارکور، رسیدن به مقصد با استفاده از کاراترین، روان ترین و مستقیم ترین مسیر و مناسب ترین حرکات است که می تواند شامل دویدن، پریدن، بالا رفتن و خزیدن باشد. «کارایی» یکی از مهم ترین مشخصه های پارکور است، به این معنی که لازم نیست حرکات سریع ترین باشند، بلکه باید مستقیم ترین و با صرف انرژی کمتری انجام شوند. همچنین مانع آسیب دیدگی شوند.

پارکور اکنون به پدیده ای همه گیر در ایران بدل شده است. کمی که جست و جو کنی، به نام هایی برمی خوری که در شهرهای گوناگون کشور به انجام حرکت های شگفت آور پارکور مشغولند. «مبارز، پارکور لنگرود، پرسام پاکور، A.PGROUP.runners.wanted,Parkour, Tabriz گروه standback, kingwall پارکور رشت، LeParkour Jumper، پارکور تالش، پارکور همدان، پارکور خمین، اساک پارکور، پورتال پارکور و فری ران ایران، تایکر پارکور، پارکور مازندران، پارکور فردیس کرج، Street King CIAN، گروه آرتاپویز، پارکور اهواز، گروه پنتر، پارکور لاهیجان، خانه ژیمناستیک آریان، گروه فدک، گروه رها و پارکور تبریز» تنها بخشی از گروه هایی اند که این تفریح و ورزش هیجان انگیز را در سراسر ایران پراکنده اند.

سالن های ورزشی، پارک ها، زمین های بازی و سازه ها و ساختمان های رهاشده، اکنون محیط هایی هستند که در روزها و ساعت های ویژه ای از روز و هفته، به تسخیر تراسورها و پارکوربازان درمی آید. از این دیوار به آن دیوار، گذر از بلندی ها و میله ها با مجموعه ای از حرکات از پیش تعریف شده، تراسورهایی را به تصویر می کشاند که بیشتر در یک روز تعطیل می کوشند جایی خلوت برای تمرین خود بیابند.

به میانشان که می روی، تازه درمی یابی که به این تفریح و ورزش چه اندازه علاقمندند: «شکر خدا ما الان در حال پیشرفت ایم... بچه ها روز به روز دارند پیشرفت می کنند... در کل فرانسوی ها حرف اول رو توی پارکور می زنند. بعد از اونا هم انگیسی ها هستند. مگه می شه انگلیسی ها جایی نباشند!... این ترس رو باید از بین ببری. ذهنت باید آماده باشه... فکرت باید آزاد باشه... هیچ میدونی الان این سرگرمی توی ارتش امریکا به سربازها آموزش داده می شه؟... تازه پلیس فرانسه هم برای گرفتن خلافکارها به کارکنانش یاد می ده... فقط باید بدنت آماده باشه... هیچ چیز به جز آمادگی بدنی خودت نیست... هر چی آماده تر باشی بهتر این کار رو انجام می دی. قاعده و قانون خاصی نداره... می شه توش هر خلاقیتی رو وارد کرد البته با احترام به اصول... تو باید توانایی این رو داشته باشی که سریع تصمیم بگیری و آماده هر اتفاقی باشی... باید بتونی در کوتاه ترین زمان ممکن، بهترین تصمیم رو بگیری...»

 آزاد و رها بر فراز بلندی های شهر

آرمان، نوجوانی است که از دو سال پیش به دنیای تراسورها وارد شده است. شیرین صحبت می کند. می گوید برنامه اش این است که در رشته دوی آزاد فعالیت کند و برای آمادگی بیشتر جسمی، ژیمناستیک هم کار می کند: «توی مدرسه افرادی که پارکور کار می کنند، خیلی مورد توجه همکلاسی ها و بچه های دیگه قرار می گیرند. من از راه یکی از دوستام که پارکور کار می کرد، با این ورزش آشنا شدم و فهمیدم تکنیک های مختلفی داره؛ وال آب، تعادل گربه ای و حرکت های دیگه».

این نوجوان تهرانی، پارکور را تفریح و ورزشی می داند که همه را عاشق و شیفته می کند: «نمی دونی وقتی که اصولش رو یاد می گیری و می تونی اجراشون کنی، چه لذتی بهت دست می ده!». آرمان معتقد است که پارکور در آینده ای نزدیک، خیلی ها را به سوی خود خواهد کشاند: «بچه های مدرسه ما کم کم با این ورزش آشنا شده اند و خیلی هم دوستش دارند.» محمد، ساکن غرب تهران، نوجوانی است که دیگر تراسورها، آینده درخشانی را برای او از پیش می بینند.

 «پارکور حرکت از نقطه A به نقطه B در کمترین زمان است». او در نخستین فستیوال درخشید و بینندگان را به شگفتی واداشت: «بچه که بودم ژیمناستیک به من کمک کرد در این ورزش پیشرفت کنم.» محمد می گوید که حرکت مانی یا میمون را در میان دیگر حرکات پارکور بیشتر دوست دارد: «البته خیلی از کسانی که پارکور کار می کنند حرکات رو درست انجام نمی دن. در پارکور فایده ای نداره که پنج متر بپری. باید از یک نقطه به نقطه دیگر اصولی حرکت کنی. اگر کسی این حرکات رو بدون فکر انجام بده، آسیب می بینه.»

 تراسورهای دختر، در پی نام و نشان

پارکور امروزه به اندازه ای در میان نوجوانان و جوانان ایرانی، هوادار پیدا کرده که توانسته است راه خود را به فهرست تفریحات و ورزش های فدراسیون آمادگی جسمانی و ایروبیک باز کند. چندی پیش فیلم «سلاطین خیابان ها» تراسورهای ایرانی را روی پرده سینما فلسطین برد. «جمشید خوشدل» و «زینب تدریس تبریزی» با این فیلم  کوتاه 38 دقیقه ای، هواداران پارکور ایرانی را به سینما کشاندند. تاکنون یک و نیم فستیوال پارکور در ایران برگزار شده است!

 نخستین فستیوال پارکور کاران در تابستان 1387، تراسورها را به تهران کشاند تا هنرشان را در «توانایی غلبه بر ترس و استفاده از آن در زندگی» در قالب حرکت های شگفت آور بدنی به نمایش بگذارند. گروه شفق برگزارکننده نخستین فستیوال تراسورها بود. پارکوربازان قرار گذاشتند که دو سال بزرگ ترین همایش پارکور را در شهرک اکباتان تهران شکل دهند. گروه رها و پارادوکس با حمایت ردبول در نخستین روزهای بهار سال 1389، گروه زیادی از تراسورهایی را گرد هم آوردند که بیشترشان از شهرهای دیگر به پایتخت آمده بودند. این فستیوال با وجود داشتن مجوزهای قانونی و حضور دبیر فدراسیون آمادگی جسمانی و ایروبیک اما آغاز نشده، پایان یافت!

گفته می شد بیش از پنج هزار تراسور ایرانی در تیم های گوناگون از شهرهای مختلف آماده آغاز این «نیمه» همایش بودند. دختران ایرانی هم در برخی شهرها به انجام حرکت های پارکور علاقه مند شده اند و البته نسبت به دیگر همسالان شان در جنس دیگر، راهی سخت تر در پیش دارند. اما اگر می پندارید که در میان دخترهای ایرانی، تراسور پیدا نمی شود، مسیر اشتباهی را برگزیده اید: «ساق پا مهم ترین عامل در هنگام جهش به شمار میاد. خب کسی که پرورش اندام کار کرده و ساق قوی داره، جهش خوبی هم می تونه داشته باشه...البته تأکید می کنم که پارکور فقط قدرت بدنی نیست». اینها را آناهیتا دختر پارکورکاری در تهران می گوید تا نشان دهد در برابر تراسورهای پسر، چیزی کم ندارد.

دختران علاقه مند به پارکور اکنون سالن هایی را دراختیار می گیرند تا از تراسورهای پسر همسن خود پس نیفتند. مشکل آنان بیشتر در یافتن مکان مناسب و مربیان دختری است که انجام درست حرکت ها را به آنان بیاموزد. آناهیتا بر این باور است که در پارکور قد و وزن و جنسیت مهم نیست، فقط استعداد و علاقه اهمیت دارد.

 پارکور ایرانی

بی زرق و برق بودن پارکور، عاملی است که نوجوانان و جوانان را بیشتر به سوی خود می کشاند. یک تراسور به لباس یا تجهیزات ویژه ای نیازی ندارد. لباس های ساده ورزشی یا معمولی سبک و راحت با یک کفش ورزشی سبک با چسبندگی زیاد در کنار ذهنی خلاق و بدنی آماده و رها از قیدها و بندها، همه آن چیزی است که معتقدان به فلسفه پارکور بدان نیازمندند.

«ملکی، لیزی، کینگ، اسپید، تیک تاک، دش، ریورز، تایگر، کلاگ، پرستو، دبل کنگ و لیزی دش «از جمله مهم ترین حرکت هایی اند که نوجوانان و جوانان ایرانی می کوشند با درست انجام دادن آنها به یک تراسور حرفه ای بدل شوند. پارکورکارها اکنون در تهران، کرج، ارومیه، مشهد، بجنورد، شاهرود، تبریز، اردبیل، خرم آباد و اصفهان و بسیاری از شهرهای دیگر از درها و دیوارهای شهر بالا می روند و در آرزوی آن هستند که بتوانند فستیوال ها و همایش های فراگیر برگزار کنند و گردهم بیایند.

پارکور در ایران، گاه با دوی آزاد (Free Running) اشتباه گرفته می شود. از این رو است که در میان تراسورها و کسانی که می پندارند حرکت های پارکور را انجام می دهند، اختلاف های نظری وجود دارد. «توی بعضی از تمرین هایی که به اسم پارکور برگزار می شه، شرکت کننده ها هر کاری می کنند به جز پارکور. من واقعاً نمیدونم این پارکورکارها اصلاً چه ذهنیتی درباره پارکور دارند».

میثم از پارکورهای حرفه ای اصفهان معتقد است که سبکی از پارکور که اکنون در ایران وجود دارد، در زمان هایی با دوی آزاد آمیخته شده است: «به نظرم همونطور که در خیلی از حوزه ها ایرانیها سبک ویژه خودشون رو ایجاد کردند، در پارکور هم باید بگیم که سبک پارکور درست شده». او در این باره خاطره ای هم می گوید: «یک بار که داشتم توی پارکی تمرین حرکت های اصولی پارکور رو انجام می دادم،؛ چند نفر اومدند و پرسیدند که دارم چکار می کنم، گفتم دارم ورزش پارکور می کنم. یکی شون گفت چند وقت پیش چند تا تراسور حرفه ای دیده که حرکت های حساب شده خوبی انجام می دادند. ته قضیه معلوم شد طرفی که مثلاً پارکور کار حرفه ای بوده، حرکت هایی انجام می داده که هیچ ربطی به پارکور نداره و پشتک واروهای بی معنی می زده».

به اعتقاد میثم، تراسورهای ایرانی بیشتر علاقه دارند که حرکت های نمایشی زیبا نشان بدهند که به دوی آزاد شباهت دارد: «پارکوری که بیشتر تراسورهای ایرانی انجام می دن، با چیزی که گروه یاماکازی ارائه می ده، زمین تا آسمون فرق می کنه. برای همینه که می گم، سبک پارکور ما بیشتر ایرانیه.»